Ξεράθηκε το Ληλάντιο

* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Ευβοϊκή Γνώμη» (1-7-22)

Στην αρχαιότητα, Χαλκιδέοι και Ερετριείς έκαναν πόλεμο μεταξύ τους με μοναδικό στόχο την κατοχή του Ληλαντίου Πεδίου που είναι γη υψηλής παραγωγικότητας. Σήμερα η γη αυτή ξεραίνεται για πολλούς λόγους, ένας από τους οποίους είναι η έλλειψη νερού.  

Η πηγή ζωής για το Ληλάντιο Πεδίο είναι το αρδευτικό του σύστημα. Κάθε Απρίλιο και Μάιο που λιώνουν τα χιόνια, το νερό κατέβαινε στο Λήλαντα και διοχετευόταν στις καλλιέργειες μέσω των αμπολών. Τα ασβεστολιθικά πετρώματα κρατούσαν την υγρασία μέχρι τον Αύγουστο, ώστε να βγει η παραγωγή χωρίς προβλήματα. 

Μία από τις «δέσεις» στο Λήλαντα ποταμό καταστράφηκε
το 2008 και από τότε παραμένει έτσι. 

Το πρώτο χτύπημα για τους καλλιεργητές ήρθε το 2008 όταν μία πλημμύρα κατέστρεψε τις «δέσεις», που είναι τα σημεία του Λήλαντα από τα οποία γινόταν η διοχέτευση του νερού στις αμπολές. Από τότε μέχρι σήμερα δεν έχουν επισκευαστεί και το Ληλάντιο δεν αρδεύεται, με αποτέλεσμα να ξεραίνεται σταδιακά. 

Με την πάροδο των χρόνων ήρθαν κι άλλα χτυπήματα για τους αγρότες. Μεσολάβησε μια απογραφή καλλιεργειών και όσοι βρέθηκαν να μην καλλιεργούν, έχασαν τα δικαιώματα που είχαν. Απαγορεύτηκε στη συνέχεια η διάνοιξη νέων γεωτρήσεων, ενώ το κερασάκι στην τούρτα ήρθε με τις μεγάλες αυξήσεις στις τιμές των λιπασμάτων, του ρεύματος και των καυσίμων. 

Ο Κωστής και ο Βασίλης Κοκορίκος μαζί με την Ζωή Λιβανίου, ποζάρουν με φόντο τα ξεραμένα χωράφια του Ληλαντίου, που κάποτε ήταν γεμάτα δέντρα και αμπέλια.

Φέτος, η κατάσταση στο Ληλάντιο είναι τραγική. Τα περισσότερα χωράφια δεν καλλιεργούνται, γιατί οι παραγωγοί το θεωρούν ασύμφορο, ενώ στην περιοχή έχουν ήδη αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους εταιρείες που νοικιάζουν γη κοψοχρονιά και εγκαθιστούν φωτοβολταϊκά. 

«Κάποτε παράγαμε στο Ληλάντιο 25.000 τόνους σταφύλι. Σήμερα δεν παράγουμε ούτε 50 τόνους. Όλοι ξεριζώνουν τα αμπέλια τους, ενώ το ίδιο γίνεται και με τις ελιές. Τα δέντρα ξεραίνονται, γιατί δεν έχουν νερό» είπε στη «Γνώμη» ο Κωστής Κοκορίκος, επαγγελματίας της περιοχής, που σταμάτησε πια να ασχολείται με την καλλιέργεια της γης.

Αμπολή γεμάτη χορτάρια και θάμνους που είναι αδύνατο να χρησιμοποιηθεί, αν δεν καθαριστεί.

Ο αδελφός του Βασίλης Κοκορίκος πρόσθεσε: «Περιμένουμε από το 2008 να φτιαχτεί ξανά το αρδευτικό σύστημα. Οι αμπολές έχουν χορταριάσει και η γη μας μετατρέπεται σε έρημο. Σταματήσαμε να καλλιεργούμε και τώρα έρχονται οι εταιρείες με τα φωτοβολταϊκά και ζητούν να πάρουν τη γη μας για ένα κομμάτι ψωμί. Πολλοί τη δίνουν, γιατί τα χωράφια μας είναι πλέον άχρηστα».

Σε περισσότερες από μία αιτίες αποδίδει την ερήμωση του Ληλαντίου ο παραγωγός Χρήστος Δεμερτζής, που συνεχίζει την καλλιέργεια αμπελιών, ενώ παράγει και μέλι. Ο ίδιος τα ιεραρχεί ως εξής:

Έλλειψη νέων αγροτών, διαμελισμός του κλήρου που κάνει ασύμφορες τις μικρές καλλιέργειες, έλλειψη νερού λόγω καταστροφής του αρδευτικού συστήματος με τις αμπολές, απαγόρευση νέων γεωτρήσεων, αύξηση στις τιμές λιπασμάτων και ρεύματος και έλλειψη εργατικών χεριών. 

Ο παραγωγός Χρήστος Δεμερτζής αποδίδει το πρόβλημα
σε πολλούς παράγοντες.

«Παιδεύτηκα 4 χρόνια για να κάνω ανανέωση της άδειας για τη γεώτρηση που βρήκα από τον πατέρα μου, τη στιγμή, μάλιστα, που η αχρήστευση των αμπολών με είχε ...γονατίσει» είπε ο Χρήστος Δεμερτζής στη «Γνώμη» και πρόσθεσε:

«Η Πολιτεία πρέπει να δει πολύ σοβαρά το θέμα του Ληλαντίου. Βρισκόμαστε στα πρόθυρα επισιτιστικής κρίσης και η παραγωγή στη χώρα μας σταματάει, γιατί είναι ασύμφορη. Δεν κατηγορώ τους συναδέλφους αγρότες που δίνουν τη γη τους για φωτοβολταϊκά. Έτσι όπως είναι σήμερα η κατάσταση, δεν έχουν άλλη επιλογή». 

Με το θέμα της άρδευσης του Ληλαντίου ασχολήθηκε και η πρώην βουλευτής Ζωή Λιβανίου, η οποία είναι κάτοικος της περιοχής. Κατά τη διάρκεια της θητείας της έκανε διάφορες ενέργειες, αλλά οι απαντήσεις που πήρε μόνο ικανοποιητικές δεν είναι. 

«Μου απάντησε ο τότε Περιφερειάρχης Κώστας Μπακογιάννης ότι η αποκατάσταση του αρδευτικού συστήματος στο Ληλάντιο είναι στη φάση της μελέτης. Και σήμερα εκεί βρίσκεται. Πόσα χρόνια χρειάζονται για να ολοκληρωθεί μία μελέτη; Έχουν περάσει ήδη 14 και τίποτα δεν έγινε» είπε η Ζωή Λιβανίου στη «Γνώμη» και πρόσθεσε:

«Το Ληλάντιο καταστράφηκε μία φορά με το χώμα που έπαιρναν τα κεραμοποιεία της περιοχής και τώρα του δίνεται το τελικό χτύπημα. Η περιοχή μας ήταν παράδεισος και σήμερα δεν παράγει τίποτα. Καταφέραμε να καταστρέψουμε αυτή τη γη υψηλής παραγωγικότητας μέσα σε λίγα χρόνια».

Βάλτωσαν τα έργα

Το πρόβλημα άρδευσης του Ληλαντίου Πεδίου είναι γνωστό στον Αντιπεριφερειάρχη Γιώργο Κελαϊδίτη. Η αποκατάσταση, όμως, του αρδευτικού συστήματος φαίνεται ότι χρειάζεται πολύ χρονο για να υλοποιηθεί. Κύρια αιτία είναι η έλλειψη χρημάτων.

Όπως είπε ο Γιώργος Κελαϊδίτης στη «Γνώμη», πρέπει να γίνουν δύο μεγάλα έργα. Το ένα είναι η αποκατάσταση των ταμιευτήρων νερού στο Καλαπόδι του Πισσώνα και το δεύτερο η αποκατάσταση του καναλιού του Καλαποδίου, που φτάνει λίγο πριν τη γέφυρα του Αφρατίου. Και για τα δύο έργα απαιτούνται περισσότερα από 4 εκατομμύρια ευρώ.

Το πρώτο έργο ξεκίνησε να υλοποιείται το 2020, αλλά η πλημμύρα που έγινε τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου, άλλαξε το ανάγλυφο της περιοχής, με αποτέλεσμα η μελέτη να καταστεί ανεπίκαιρη. Το δεύτερο δημοπρατήθηκε, αλλά η έκπτωση που δόθηκε ήταν πολύ χαμηλή και επαναδημοπρατήθηκε επιτυχώς.

Και τα δύο έργα ήταν ενταγμένα στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων της Περιφέρειας, στο οποίο, όμως, οι χρηματοδοτήσεις είναι ελάχιστες και δεν επαρκούν για τη γρήγορη υλοποίησή τους. Σε μια προσπάθεια να εξασφαλιστούν τα έργα, η Περιφέρεια πρότεινε την ένταξή τους στο πρόγραμμα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και αναμένεται η απόφαση του υπουργού.

Ο Αντιπεριφερειάρχης Γιώργος Κελαϊδίτης γνωρίζει το πρόβλημα,
αλλά ομολογεί ότι τα έργα έχουν καθυστερήσει.

Ακόμη, όμως, και να γίνουν τα δύο αυτά έργα, πρέπει να κινητοποιηθεί από τώρα και ο Δήμος Χαλκιδέων για την αποκατάσταση του εσωτερικού δικτύου των αμπολών στο Ληλάντιο, που είναι δική του αρμοδιότητα.
Έτσι, όταν φτάσει το νερό στο Αφράτι, να μην χαθεί επιπλέον χρόνος για τη μελέτη και εκτέλεση του έργου αποκατάστασης των αμπολών. 

Το ανησυχητικό, βέβαια, είναι ότι από το 2008, που καταστράφηκε το δίκτυο άρδευσης, έχουν περάσει 14 χρόνια και αποκατάσταση δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα.

Η καθυστέρηση λειτουργεί σε βάρος του Ληλαντίου Πεδίου, γιατί όταν έρθει το νερό, ίσως να μην υπάρχουν πια καλλιεργητές σε αυτή την πάλαι ποτέ εύφορη γη.